Πάρνωνας

ΕΝΑ ΑΠΟ ΤΑ ΩΡΑΙΟΤΕΡΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΒΟΥΝΑ

Φτάνουμε εύκολα στην Τρίπολη χρησιμοποιώντας τον σύγχρονο αυτοκινητόδρομο Α7 και βγαίνουμε από τον κόμβο 10 (έξοδος προς Τεγέα). Στη συνέχεια ακολουθούμε τις πινακίδες προς Τεγέα και Άστρος. Θα προσεγγίσουμε γρήγορα τον αρχαιολογικό χώρο της Τεγέας, που έχει ανασκαφεί και είναι επισκέψιμος. Βέβαια εκτός από τα ερείπια χρήσιμο θα ήταν να μπούμε και στο μουσείο, όπου εκτίθενται όλα τα ευρήματα των ανασκαφών.

Όσοι αγαπούν την ιππασία, πρέπει να γνωρίζουν ότι κοντά στο χωριό η Αγγλίδα Fleur Louise Παινέση διατηρεί τον ιππικό όμιλο Fleur's Horses.

Ακολουθούν οι Ρίζες, το μεγαλύτερο από τα χωριά του τέως Δήμου Τεγέας. Εδώ μένουν μόνιμα περίπου 500 κάτοικοι, οι οποίοι στην πλειοψηφία τους ασχολούνται με τη γεωργία καλλιεργώντας τις εύφορες εκτάσεις του οροπεδίου της Τρίπολης. Οι Ρίζες απέχουν 12 χλμ. από την Τρίπολη. Λέγονται έτσι διότι το χωριό είναι χτισμένο κυριολεκτικά στη ρίζα του βουνού. Από πίσω ακριβώς υψώνεται ο μεγαλοπρεπής Πάρνωνας.


ΑΝΩ ΔΟΛΙΑΝΑ



Άνω Δολιανά


Μόλις 1 χλμ. μετά τα τελευταία σπίτια του χωριού βρισκόμαστε σε σημαντική διακλάδωση: ο αριστερός δρόμος πάει για Άστρος και Παράλιο Άστρος, εμείς όμως θα πάμε ευθεία (δεξιά) προς Άνω Δολιανά και Άγιο Πέτρο. Αρχίζουμε πλέον σιγά σιγά να ανηφορίζουμε. Συμπληρώνοντας 3 χλμ. από την προηγούμενη διακλάδωση φτάνουμε ξανά σε σταυροδρόμι: εδώ θα πρέπει να αφήσουμε τον κυρίως δρόμο που συνεχίζει ευθεία (αριστερά) προς Άγ. Πέτρο και να στρίψουμε δεξιά ανηφορίζοντας για ακόμη 4 χλμ. ώσπου να φτάσουμε στα Άνω Δολιανά.


Τα Άνω Δολιανά είναι ένα παραδοσιακό χωριό, αμφιθεατρικά χτισμένο στις βόρειες πλαγιές του Πάρνωνα. Το υψόμετρο κυμαίνεται από 1.000 μ. έως και 1.120 μ. (στην πλατεία 1.050 μ.). Αν μάλιστα ανεβούμε λίγο ψηλότερα, εκεί ακριβώς που βρίσκεται το δασικό χωριό, τότε θα βρισκόμαστε στα 1.180 μ. Από κει θα έχουμε θέα σε ολόκληρο σχεδόν το οροπέδιο της Τρίπολης, το Μαίναλο, το Χελμό και την ορεινή Γορτυνία.



Γραφική γωνιά στα Άνω Δολιανά
(φωτ. Κώστας Καλογήρου)


Τα Άνω Δολιανά το χειμώνα διατηρούν μόνιμο πληθυσμό περίπου 70-80 κατοίκων, το καλοκαίρι όμως αυτοί αυξάνονται σημαντικά. Η απόσταση από την Τρίπολη είναι 20 χλμ. Από τα μέσα της δεκαετίας του '90 το χωριό σιγά σιγά εξελίσσεται σε σημαντικό ορεινό θέρετρο της ορεινής Αρκαδίας. Όλοι οι κεντρικοί δρόμοι στρώθηκαν με την ντόπια λευκή μαρμαρόπετρα, έγιναν όμορφα καλντερίμια, εξωραΐστηκε η πλατεία, μπήκαν φανοστάτες, ξύλινα κάγκελα κλπ. Άνοιξαν καινούργιοι παραδοσιακοί πέτρινοι ξενώνες, έγινε δασικό χωριό με ξύλινα σπιτάκια, στήθηκαν ταβερνούλες, ανακαινίσθηκε το καφενείο της κυρα Βούλης, δημιουργήθηκε ιππικός όμιλος, θεσμοθετήθηκε η ετήσια γιορτή κάστανου κ.ά. Οι ντόπιοι δεν το κρύβουν ότι σε όλα αυτά βοήθησε σε μεγάλο βαθμό άμεσα ή έμμεσα και ο τέως υπουργός Κώστας Λαλιώτης, ο οποίος κατάγεται από τα Άνω Δολιανά.


Εδώ στα Άνω Δολιανά το Μάιο του 1821 οι επαναστατημένοι Έλληνες αγωνιστές με αρχηγό το Νικηταρά έδωσαν νικηφόρο μάχη ενάντια στους Τούρκους. Εις ανάμνηση της νίκης αυτής κάθε 4 χρόνια (όταν γίνονται ολυμπιακοί αγώνες, 2012, 2016 κλπ.) την τρίτη Κυριακή του Μαΐου γίνεται εδώ αναπαράσταση της μάχης εκείνης.


ΓΙΟΡΤΗ ΚΑΣΤΑΝΟΥ


Γλυκό κουταλιού κάστανο στο παραδοσιακό καφενείο της κυρα Βούλης

Μέσα ή γύρω από τα Άνω Δολιανά υπάρχουν εκτεταμένες δασικές εκτάσεις με έλατα, πεύκα, βελανιδιές, πλατάνια, καρυδιές και χιλιάδες καστανιές που βγάζουν μικρά αλλά πεντανόστιμα κάστανα. Προς τιμήν λοιπόν αυτού του κάστανου, κάθε χρόνο το πρώτο Σάββατο του Νοεμβρίου διοργανώνεται από τον τοπικό πολιτιστικό σύλλογο η "Γιορτή Κάστανου". Οι γυναίκες του χωριού ετοιμάζουν άφθονες καστανολιχουδιές: γλυκό του κουταλιού κάστανο, κάστανα βραστά, καστανοκαρυδόπιτα, μαρμελάδα κάστανο, κέικ κάστανου, κάστανα ψητά, καστανοπιτάκια, κορμό με κάστανα, σοκολατάκια γεμιστά με κάστανο, τρουφάκια με κάστανα, λικέρ από κάστανα, τηγανητά κάστανα, καστανοπουράκια, πουρέ κάστανου, καστανοκεφτεδάκια, κάστανα γλασέ κλπ. Όλα αυτά τα προσφέρουν στους επισκέπτες μαζί με ντόπιο τσίπουρο. Την εκδήλωση πλαισιώνει μουσικό πρόγραμμα με τοπικά δημοτικά παραδοσιακά τραγούδια. Και φυσικά μπορούμε να αγοράσουμε και κάστανα ωμά για το σπίτι μας ή ακόμη καλύτερα να περπατήσουμε στο όμορφο καστανόδασος μαζεύοντας τα δικά μας, αρκεί βέβαια να μην έχει προλάβει άλλος...


Ο Πάρνωνας είναι γεμάτος έλατα και πεύκα


Επιστρέφουμε στον κεντρικό δρόμο και στρίβουμε δεξιά προς Άγ. Πέτρο. Περνάμε διαδοχικά το Δραγούνι και τη Μεσορράχη και φτάνουμε στο Καστρί. Από δω μία παράκαμψη οδηγεί στο χωριό Έλατος, εμείς όμως θα συνεχίσουμε στον κυρίως δρόμο που πάει για Άγ. Πέτρο.


Ο Άγιος Πέτρος είναι ένα από τα μεγαλύτερα χωριά της Κυνουρίας. Απέχει 35 χλμ. από την Τρίπολη, έχει υψόμετρο 960 μ. και μόνιμο πληθυσμό 670 περίπου κατοίκων. Αξίζουν της προσοχής μας ο παραδοσιακός Πύργος του Τρικαλίτη, ο ναός των Αποστόλων Πέτρου και Παύλου στην κεντρική πλατεία, μερικές πέτρινες βρύσες και αρκετά αρχοντικά πυργόσπιτα.

Ο Άγιος Πέτρος διαθέτει αξιόλογες τουριστικές υποδομές. Εκεί λειτουργούν ένα μεγάλο ξενοδοχείο, ένα νεότερο συγκρότημα με πέτρινες μεζονέτες, καμιά δεκαριά ταβέρνες γύρω από την πλατεία, το παραδοσιακό εργαστήριο ζυμαρικών "Ο Μαλεβός" και τέσσερα - πέντε μαγαζάκια που πωλούν παραδοσιακά προϊόντα (εμείς επειδή μέναμε στις μεζονέτες του πατέρα της προτιμήσαμε να ψωνίσουμε από το "ΑΓΙΟΠΕΤΡΙΤΙΚΟ", το μαγαζάκι της Μαρίας Μούγιου - Παινέση, τηλ. 2792031375). Όλα αυτά τα μαγαζιά στήθηκαν για να εξυπηρετούνται οι τουρίστες της περιοχής, οι οποίοι στη συντριπτική τους πλειοψηφία είναι προσκυνητές που έρχονται να επισκεφθούν τη γειτονική Μονή Παναγίας Μαλεβής.


ΜΟΝΗ ΜΑΛΕΒΗΣ


Μονή Παναγίας Μαλεβής


Φεύγουμε από Άγ. Πέτρο και κατευθυνόμαστε προς Μονή Μαλεβής, Άγ. Ιωάννη και Άστρος. Μόλις 3 χλμ. μετά τον Άγ. Πέτρο θα βρούμε προς τα δεξιά μας το δρόμο που εισχωρεί στην καρδιά του βουνού, με τα πυκνά και εκτεταμένα ελατοδάση και πευκοδάση. Καταπράσινη διαδρομή (αρχικά σε έδαφος της Αρκαδίας και ύστερα της Λακωνίας), προτείνεται ανεπιφύλακτα σε όλους τους φυσιολάτρες. Στο δρόμο παρατηρήσαμε και αρκετές ταμπελίτσες του Δασαρχείου Σπάρτης που γράφουν "απαγορεύεται η συλλογή τσαγιού και ρίγανης"! Για καθίστε ρε παιδιά! Η ρίγανη, το θυμάρι , η μέντα και το τσάι είναι ιδιοκτησία του δασαρχείου; Όχι βέβαια! Μπορεί να μαζέψει ελεύθερα ο καθένας. Αλλά κακά τα ψέματα, μερικοί το παραξήλωσαν. Μαζεύοντας τεράστιες ποσότητες (όχι για το σπίτι, αλλά για εμπόριο...) υπάρχει κίνδυνος αυτά τα αρωματικά φυτά να εξαφανισθούν οριστικά και δια παντός από τον Πάρνωνα...Ο Έλληνας αποδεικνύει για ακόμη μία φορά ότι είναι της υπερβολής. Ή θα μπουκάρουν στο δάσος πέντε νοματαίοι και θα τα ξηλώσουν όλα ή θα βάζει απαγορευτικές ταμπέλες το δασαρχείο. Τόσο δύσκολο είναι να τηρούμε το μέτρο; Να μπορεί ο καθένας να μαζεύει αλλά μόνο ένα μικρό βαζάκι, όχι ένα φορτηγό! Διότι έτσι όπως το πάνε μερικοί σε λίγο υπάρχει κίνδυνος να εμφανιστούν και νέες πινακίδες που θα γράφουν "απαγορεύεται να μαζεύετε ραδίκια" ή "απαγορεύεται να μαζεύετε χαμομήλι"!

Αυτός είναι και ο δρόμος που πάει προς το καταφύγιο του ορειβατικού Σπάρτης, στη δασική θέση "Αρνόμουσγα", στα 1.420 μ. υψόμετρο. Έξω από το καταφύγιο, ανάμεσα σε θεόρατα έλατα, υπάρχει ένα κανονικό γήπεδο ποδοσφαίρου με φυσικό γκαζόν! Ωραίο το καταφύγιο, περιποιημένο, έχει και άνετη σάλα και όμορφο τζάκι. Εάν όμως δεν κατάγεστε από τη Λακωνία αλλά από κάπου αλλού και ταυτοχρόνως έχετε σκοπό να ντερλικώσετε μέσα στο καταφύγιο, μην τολμήσετε να φέρετε για ψήσιμο κοψίδια τύπου μπριζόλες, παϊδάκια και λουκάνικα, πάρτε καλύτερα ψωμί, τυρί κι ελιές για να τη βγάλετε "σπαρτιάτικα", διότι οι Σπαρτιάτες ορειβάτες εκτός από πνεύμα φιλοξενίας διαθέτουν και άφθονο χιούμορ. Πάνω από το τζάκι κρέμασαν μια ταμπελίτσα που γράφει "απαγορεύεται το ψήσιμο φαγητού στο τζάκι πλην Λακεδαιμονίων"! Τζάκι prive! Αυτό βέβαια είναι λίγο διφορούμενο... Μήπως θεωρούν ότι είμαστε κανίβαλοι και εννοούν ότι δεν επιτρέπεται να ψήνουμε φαγητό αλλά μπορούμε να ψήνουμε Λακεδαιμόνες; Τηλ. καταφυγίου 6972146990.

Επιστρέφουμε πίσω και συνεχίζουμε για ακόμη 4 χλμ., οπότε και φτάνουμε στο μοναστήρι, μέσα σε ένα μοναδικό σε ολόκληρη την Ευρώπη δάσος από δενδρόκεδρους "Juniperus Phoenicea" συνολικής έκτασης 700 περίπου στρεμάτων.


Η Μονή Μαλεβής είναι ένα μεγάλο μοναστήρι, όπου ασκούνται καμιά δεκαπενταριά μοναχές. Χτίστηκε στη σημερινή του θέση το 1616 και έγινε διάσημο στο πανελλήνιο μετά το 1964, οπότε και η εικόνα της Παναγίας άρχισε να αναβλύζει θαυματουργό μύρο. Χιλιάδες πούλμαν σταματούν εδώ κάθε χρόνο. Κάθε σωματείο, ΚΑΠΗ, πεζοπορικός όμιλος ή τουριστικό πρακτορείο που διοργανώνει εκδρομή στον Πάρνωνα περιλαμβάνει απαρεγκλίτως στο πρόγραμμά του και την επίσκεψη στη μονή αυτή. Άσχημη εντύπωση όμως μας έκαναν οι δεκάδες στρατιωτικού ύφους απαγορευτικές πινακίδες που έχουν τοποθετηθεί σε διάφορα πιθανά και απίθανα σημεία: "ΠΑΡΑΚΑΛΟΥΜΕ ΕΙΣΕΡΧΕΣΘΕ ΕΥΠΡΕΠΩΣ ΕΝΔΕΔΥΜΕΝΟΙ", "ΜΗΝ ΚΑΠΝΙΖΕΤΕ Ο ΧΩΡΟΣ ΕΙΝΑΙ ΙΕΡΟΣ", "ΠΑΡΑΚΑΛΟΥΜΕ ΜΗΝ ΚΟΠΤΕΤΕ ΤΑ ΑΝΘΗ", "ΜΗΝ ΕΝΟΧΛΕΙΤΕ ΚΑΤΑ ΤΑΣ ΩΡΑΣ ΑΝΑΠΑΥΣΕΩΣ", "ΑΠΑΓΟΡΕΥΟΝΤΑΙ ΤΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ Ο ΧΩΡΟΣ ΕΙΝΑΙ ΙΕΡΟΣ", "ΜΗΝ ΟΜΙΛΕΙΤΕ ΚΑΤΑ ΤΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑΝ ΤΗΣ ΘΕΙΑΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ", "ΠΑΡΑΚΑΛΟΥΜΕ ΜΗ ΘΟΡΥΒΕΙΤΕ Ο ΧΩΡΟΣ ΕΙΝΑΙ ΙΕΡΟΣ" και άλλα τέτοια γλαφυρά! Δείτε τώρα κι αυτό το γελοίο, έτσι για επιδόρπιο... Λοιπόν και μεις με τη σειρά μας παρακαλούμε να μπει τάξη σ' αυτό το μαύρο χάλι!



Η Βαμβακού έχει πεντακάθαρη και περιποιημένη πλατεία


Αφήνουμε το μοναστήρι και διασχίζουμε τοπία ξερά, γυμνά και άγονα, όπου παρατηρούμε διάσπαρτες αρκετές στάνες. Εκτός από τα μαντριά θα δούμε και ένα μνημείο. Στήθηκε για να τιμήσει η Πολιτεία τους 48 άμαχους Αγιοπετρίτες που εκτελέσθηκαν εδώ στις 28, 29 & 30/6/1944 από τα γερμανικά στρατεύματα κατοχής. Σε απόσταση 8 χλμ. από τη μονή φτάνουμε στο επόμενο χωριό, τον Άγιο Ιωάννη, που οι ντόπιοι αποκαλούν Αγιάννη. Το χωριό έχει περίπου 50 μόνιμους κατοίκους και υψόμετρο 650 μ. Απέχει 50 χλμ. από την Τρίπολη. Λειτουργούν ξενώνες και ταβερνάκια. Στην ανατολική έξοδο του χωριού θα βρούμε εύκολα στα αριστερά μας και το παραδοσιακό τυροκομείο του Τάκη (Παναγιώτη) Αλουπογιάννη, του νεαρού ιδιοκτήτη του ξενώνα Φούντας. Από κεί μπορούμε να ψωνίσουμε επί τόπου φέτα, μυζήθρα και γραβιέρα, σε λογικές τιμές και χωρίς μεσάζοντες, αυτό που λέμε κατευθείαν από την παραγωγή στην κατανάλωση!

Πάμε παρακάτω. Κατηφορίζουμε προς Άστρος έχοντας θέα στον Αργολικό Κόλπο, το Πόρτο Χέλι και τις Σπέτσες. Περνάμε και την Ορεινή Μελιγού και σε απόσταση 6 χλμ. από τον Άγ. Ιωάννη θα αφήσουμε το δρόμο που συνεχίζει προς το Άστρος και θα στρίψουμε δεξιά για να επισκεφθούμε τα χωριά της Τσακωνιάς, όπως γράφει και στις πινακίδες για Χάραδρο (6 χλμ.), Πλάτανο (14 χλμ.), Σίταινα (18 χλμ.), Καστάνιτσα (25 χλμ.) και Πραστό (39 χλμ.). Μάλιστα υπάρχει και πινακίδα που προβάλει τις ομορφιές της Σίταινας. Για όσους λατρεύουν την ορειβασία ή την πεζοπορία η Σίταινα αποτελεί ιδανική βάση εξορμήσεως για τον καταρράκτη του Λούλουγκα, το φαράγγι της Λιούτας, το σπήλαιο Καρατζά, το κάστρο της Ζιάγκολης και το αισθητικό δάσος της Σίταινας. Γράφει δε στα τσακώνικα "με το καλέ να μόλετε".


ΚΑΣΤΑΝΙΤΣΑ



Καστάνιτσα: η νησιώτικη πολιτεία του Πάρνωνα

Ο Χάραδρος έχει περίπου 40-45 μόνιμους κατοίκους, όπως ακριβώς και ο Πλάτανος και η Σίταινα. Περίπου 4 χλμ. μετά το Χάραδρο φτάνουμε στη θέση "Σπηλιά Ρέμα", σε υψόμετρο 500 μ., όπου το δασαρχείο Κυνουρίας έχει δημιουργήσει έναν περιποιημένο χώρο δασικής αναψυχής με ξύλινα τραπέζια και παγκάκια, ό,τι πρέπει για ολιγόλεπτη στάση, ξεμούδιασμα και... τσιμπολόγημα των τυριών που αγοράσαμε από το τυροκομείο του Τάκη! Βρυσούλα δεν έφτιαξαν εδώ, κρατηθείτε όμως λίγο (ιδιαίτερα οι εργένηδες!) γιατί σε 5 λεπτά ακολουθεί ο Πλάτανος, επίσης σε 500 μ. υψόμετρο και με άφθονα τρεχούμενα παγωμένα νερά, σκέτο βάλσαμο! Στη θολωτή πέτρινη παραδοσιακή βρύση με τους δύο κρουνούς διαβάζουμε στη σχετική μαρμάρινη πλάκα:


Σαν του Πλατάνου το νερό
δε θα βρεις σ' άλλα μέρη
με μια γουλιά δε θες γιατρό
με δύο βρίσκεις ταίρι.


Πού να το βρούμε το ταίρι όμως, αφού στο χωριό μένουν μόνο ηλικιωμένοι; Άπαντες από 70 έως 95! Ζωή νά 'χουν! Επόμενη στάση στη Σίταινα (Σίκινα στην τσακώνικη διάλεκτο). Μας καλωσορίζει ακόμη μία πινακίδα στα Τσακώνικα: "καλού εκοκιάκατε τα χώρα νάμου". Κι εδώ λιγοστοί οι μόνιμοι κάτοικοι. Και πάλι ηλικιωμένοι... Θα ξαποστάσουμε στην πλατεία Θεολόγου, όπου θα ξεδιψάσουμε στην ομώνυμη θολωτή πέτρινη βρύση. Εκεί δίπλα και το παλιό δημοτικό σχολείο, το οποίο όταν "εξαφανίστηκαν" οι μαθητές ανακαινίσθηκε για να στεγάσει τα γραφεία της Κοινότητας. Δυστυχώς όσο ήταν ακόμη σχολείο, στις 5/12/1962 ο δάσκαλος του χωριού Βασίλειος Μπουρνάκης επισκευάζοντας τη στέγη που έμπαζε νερά, γλίστρησε, έπεσε και βρήκε τραγικό και πρόωρο θάνατο.



Στο καστανόδασος της Καστάνιτσας


Σειρά έχει η Καστάνιτσα, ένας πανέμορφος παραδοσιακός οικισμός από το 1293 μ.Χ. Αποτελείται από κάτασπρα ασβεστωμένα πέτρινα πυργόσπιτα, που έχουν πέτρινες σκεπές και ξύλινα μπαλκόνια. Στην είσοδο του χωριού (τι άλλο;) τσακώνικο καλωσόρισμα: "καλού ρ' εκάνερε τθα Γαστένιτσα". Υψόμετρο 850 μ. Πληθυσμός 160 μόνιμοι. Η μικρή πλατεία (που έγινε το 1970 με δαπάνη του κληροδοτήματος Μπαρμπαρέσου) είναι χώρος συνάντησης για όλους. Εκεί θα βρούμε δύο ταβερνούλες, ένα παραδοσιακό καφενείο, την πέτρινη βρύση του Γιάννη Μπαρδή και δύο μνημεία. Στην πλατεία αυτή η Οργάνωση Εθνικής Αντίστασης Πάρνωνα πρώτη σήκωσε τα όπλα κατά των κατακτητών της πατρίδας μας στις 26/5/1943. Επίσης το χωριό είχε και 10 άνδρες νεκρούς (και από τις δύο πλευρές) κατά την περίοδο του εμφυλίου. Όσοι έχουν όρεξη για εξερεύνηση μπορούν να σκαρφαλώσουν στον "Πύργο του Καψαμπέλη", αυτό το μισοερειπωμένο μικρό κάστρο με την ελληνική σημαία που βλέπουμε στην κορυφή του λόφου πάνω από το χωριό, ιδανικό σημείο για να απολαύσουν τη θέα προς τις Σπέτσες!


Οι περισσότεροι κάτοικοι του χωριού απασχολούνται στην παραγωγή ασβέστη, λειτουργούν πολλά ασβεστοκάμινα. Άλλοι πάλι ασχολούνται εποχιακά με τη συγκομιδή του κάστανου. Πάνω από το χωριό υπάρχει ένα μεγάλο και πυκνό καστανόδασος, εξ ου και Καστάνιτσα! Με τα κάστανα αυτά φτιάχνουν γλυκό του κουταλιού, μαρμελάδα, λικέρ και καταπληκτική καστανόπαστα. Ήδη από το 1983, κάθε χρόνο το τελευταίο Σαββατοκύριακο του Οκτωβρίου, ο τοπικός πολιτιστικός σύλλογος, οι καστανοπαραγωγοί και οι νοικοκυρές της Καστάνιτσας διοργανώνουν τη "Γιορτή Κάστανου". Πλήθος κόσμου συρρέει για να απολαύσει φρέσκα κάστανα ψητά στα κάρβουνα, διάφορους καστανομεζέδες, παραδοσιακή φασολάδα και κόκκινο κρασάκι, όλα με συνοδεία δημοτικής παραδοσιακής μουσικής.


Σήμερα στην Καστάνιτσα λειτουργούν ένας ξενώνας, τρεις ταβέρνες, δύο καφενεία και δύο μαγαζάκια με παραδοσιακά προϊόντα. Το ένα βρίσκεται στην είσοδο του χωριού και λέγεται "Το Κατώι της Αθανασίας". Εκεί ο κος Θόδωρος Καλκάνης διαθέτει χίλια δυο καλούδια: γλυκά του κουταλιού, κάστανα γλασέ, μέλι, μαρμελάδες, λικέρ, ρίγανη, τσάι του βουνού, φασόλια, φάβα, παξιμάδια, χυλοπίτες, λαζάνια, τραχανά και αρκαδικά κρασιά (τηλ. 2755052403).



Πάρνωνας: όταν χιονίζει τα έλατα γίνονται μαγευτικά


Από την Καστάνιτσα ένας δρόμος οδηγεί στην παλιά πρωτεύουσα της Κυνουρίας, τον Πραστό. Πρόκειται για έναν οικισμό εγκαταλελειμμένο, αφού το χειμώνα δεν θα βρούμε ούτε ψυχή, θα βρούμε όμως εύκολα την προτομή του Μανώλη Ντουνιά, αγωνιστή του '21 και πορθητή της Τριπολιτσάς. Πριν την επανάσταση του '21 εδώ ζούσαν περίπου 9.000 κάτοικοι. Το 1826 ο Ιμπραήμ Πασάς κατέστρεψε ολοσχερώς τον Πραστό, οπότε οι περισσότεροι εγκαταστάθηκαν στο Λεωνίδιο. Η απόσταση Καστάνιτσα - Πραστός είναι 14 χλμ.

Επιστρέφουμε στην Καστάνιτσα και παίρνουμε το δρόμο που ανηφορίζει προς το καστανόδασος. Διασχίζουμε το δάσος και συμπληρώνοντας 10 χλμ. από την Καστάνιτσα βγαίνουμε ψηλά σε διασταύρωση: δεξιά πάει προς το καταφύγιο και τον Άγ. Πέτρο, εμείς όμως θα πάμε αριστερά. Ακόμη 1,5 χλμ. και φτάνουμε σε νέα διακλάδωση: αριστερά πάει για Άγ. Βασίλειο και Πλατανάκι. Εμείς πάμε δεξιά προς Πολύδροσο, Βαμβακού, Βαρβίτσα και Καρυές. Υπάρχουν πινακίδες. Ακόμη 4 χλμ. μέσα σε καταπράσινο πευκοδάσος και βγαίνουμε σε σημαντική διχάλα: ο αριστερός δρόμος συνεχίζει προς τα χωριά Πολύδροσο, Βέροια, Αγριάνοι, Καλλιθέα, Γεράκι και Κοσμά. Αυτός είναι και ο δρόμος που πρέπει να πάρουν όσοι θέλουν να συνεχίσουν προς Σπάρτη, Γύθειο, Μονεμβασιά και Λεωνίδιο. Ο δρόμος που φεύγει δεξιά οδηγεί στα χωριά Βαμβακού, Βρέσθενα, Βαρβίτσα και Καρυές. Αυτός είναι και ο δρόμος που πρέπει να πάρουν όσοι θέλουν να συνεχίσουν προς Τρίπολη.


ΠΟΛΥΔΡΟΣΟ (ΤΣΙΝΤΖΙΝΑ)
Πάμε λοιπόν πρώτα αριστερά. Περνάμε μέσα από έλατα και πεύκα. Σε 5 χλμ. θα δούμε ένα δρόμο που φεύγει δεξιά προς τα Βέροια, εμείς όμως συνεχίζουμε για ακόμη 3 χλμ. οπότε φτάνουμε στο Πολύδροσο, το οποίο μέχρι και το 1954 λεγόταν Τσίντζινα. Πρόκειται για όμορφο χωριό, πνιγμένο στο πράσινο. Το υψόμετρο είναι ακριβώς 1.000 μ. Το χειμώνα επικρατεί ερημιά, ανθρώπους θα βρούμε μόνο στους ξενώνες και στα ταβερνάκια. Οι μόνιμοι κάτοικοι μετριούνται στα δάχτυλα του ενός χεριού.



Πολύδροσο (Τσίντζινα)


Αφήνουμε τα Τσίντζινα και συνεχίζουμε προς Σπάρτη. Απο δω και κάτω δυστυχώς θα περάσουμε και από εκτάσεις που κάηκαν στις τρομερές εκείνες θανατηφόρες πυρκαγιές του Αυγούστου του 2007. Σε 7 χλμ. θα συναντήσουμε μία ταμπελίτσα που μας δείχνει ότι αν πάρουμε το χωματόδρομο που βλέπουμε στα δεξιά μας θα βγούμε σε 3 χλμ. στο χωριό Αγριάνοι. Το χωριό αυτό έχει 1.000 μ. υψόμετρο και πληθυσμό 100 περίπου μόνιμους κατοίκους. Από δω όσοι θέλουν μπορούν να συνεχίσουν προς το χωριό Χρύσαφα και από κει εύκολα να κατέβουν στη Σπάρτη μέσω ασφαλτοστρωμένου δρόμου.

Εμείς όμως κάνουμε πάλι εκείνα τα 3 χλμ. και ξαναβγαίνουμε στο δρόμο που έρχεται από Τσίντζινα και πάει για Καλλιθέα και Γεράκι. Θα χρειαστούμε 9 χλμ. μέχρι την Καλλιθέα και ακόμη 14 χλμ. μέχρι να συναντήσουμε μία πολύ σημαντική διασταύρωση: δεξιά πάει για Σκάλα (20 χλμ.), Γύθειο (37 χλμ.) και Μονεμβασιά (69 χλμ.), αριστερά πάει για Κοσμά (13 χλμ.) και Λεωνίδιο (43 χλμ.), ενώ ευθεία μπροστά μας σε απόσταση περίπου 1 χλμ. βρίσκεται το χωριό Γεράκι.

Το Γεράκι είναι ένα ιστορικό κεφαλοχώρι. Είναι χτισμένο γύρω από ένα λοφίσκο. Έχει υψόμετρο 330 μ. και μόνιμο πληθυσμό 1.200 κατοίκων. Εδώ βρισκόταν η αρχαία πόλη Γερόνθραι. Επί φραγκοκρατίας ο βαρώνος Γκυ Ντε Νιβελέ οχύρωσε την πόλη χτίζοντας ένα μεγάλο κάστρο. Το κάστρο αυτό, δηλαδή για την ακρίβεια τα ερείπια του κάστρου, μπορούμε να το επισκεφθούμε πανεύκολα, αφού βρίσκεται σε απόσταση μόλις 2 χλμ. από το χωριό. Πρόκειται για έναν από τους δύο ερειπωμένους μεσαιωνικούς οικισμούς της Πελοποννήσου (ο άλλος βέβαια είναι ο Μυστράς). Εντός του κάστρου σώζονται σε καλή κατάσταση αρκετές βυζαντινές εκκλησίες.



Γεράκι Λακωνίας: το μεσαιωνικό κάστρο
(φωτ. Μιχάλης Λεϊμονίτης)


Πάμε τώρα πίσω στο πευκόδασος του Πάρνωνα. Θα περάσουμε το Πολύδροσο (Τσίντζινα) και στα 8 χλμ. μετά το χωριό θα βγούμε στη διασταύρωση που λέγαμε και πιο πριν. Αν πάμε δεξιά θα βγούμε στην Καστάνιτσα, εμείς όμως θα στρίψουμε αριστερά προς Βαμβακού, Βρέσθενα, Βαρβίτσα και Καρυές.


Συμπληρώνοντας 8 χλμ. από τη διασταύρωση αυτή φτάνουμε στην όμορφη Βαμβακού. Το χωριό είναι καταπράσινο. Έχει 900 μ. υψόμετρο και μόνιμο πληθυσμό 70 περίπου κατοίκων. Η Βαμβακούδιαθέτει έναν παραδοσιακό ξενώνα, μία ωραία ταβερνούλα και μία πολύ περιποιημένη και καθαρή πλακοστρωμένη πλατεία, με πέτρινη βρυσούλα, πλατάνια, ακακίες και καφενείο. Από τη Βαμβακού καταγόταν και ο μεγιστάνας εφοπλιστής Σταύρος Νιάρχος. Σήμερα εις μνήμην του ο κεντρικός δρόμος του χωριού φέρει το όνομά του. Δεν ήταν από δω όμως μόνον ο Νιάρχος. Στη Βαμβακού γεννήθηκε το 1852 και ο Γιώργος Ζοχώνης, ο οποίος μετά το σχολείο μετανάστευσε στη Σιέρα Λεόνε της Αφρικής. Εκεί δούλεψε σκληρά και με τα πρώτα του χρήματα έστησε μία επιχείρηση σε συνεργασία με το Σκωτζέζο George Paterson. Άρχισαν αμέσως να εξάγουν στην Ευρώπη καφέ, φυστίκια, φοινικέλαιο, ξυλεία, δέρματα κλπ. Εκτός αυτών έκαναν και εισαγωγές: έφερναν στη Σιέρα Λεόνε ρούχα, τσιγάρα, οινοπνευματώδη, οικιακές συσκευές κλπ. Η εταιρία Paterson Zochonis γιγαντώθηκε αστραπιαία και εξαπλώθηκε με υποκαταστήματα σε όλη την Αφρική, τη Βρετανία και τη Μέση Ανατολή. Ο Γιώργος Ζοχώνης δεν απέκτησε παιδιά. Πέθανε το 1929 αφήνοντας το μερίδιό του στα ανίψια του, τα οποία αγόρασαν το 1932 και το μερίδιο του Paterson. Πρόσφατα η εταιρία αυτή έκανε μία δωρεά προς το σύνδεσμο των απανταχού Βαμβακιτών κι αυτός με τη σειρά του με τα χρήματα αυτά αγόρασε ένα πέτρινο αρχοντικό του χωριού, το αναπαλαίωσε και το μετέτρεψε σε παραδοσιακό ξενώνα.



Όμορφη πλατεία στις Καρυές Λακωνίας


Από τη Βαμβακού μπορούμε να κάνουμε μία παράκαμψη και σε 3 χλμ. να επισκεφθούμε τη Μεγάλη Βρύση και από κει σε ακόμη 6 χλμ. τα Βρέσθενα. Εμείς βέβαια θα συνεχίσουμε το οδοιπορικό μας ανηφορίζοντας σιγά σιγά με κατεύθυνση τη Βαρβίτσα, η οποία απέχει 7 χλμ. από τη Βαμβακού.


Η Βαρβίτσα έχει υψόμετρο 1.060 μ. και μόνιμο πληθυσμό 100 περίπου κατοίκων. Έχει μία όμορφη πλατεία με αιωνόβια πλατάνια, περιποιημένα σπίτια, ολάνθιστες αυλές, παραδοσιακό ξενώνα, ταβέρνα, καφενείο καιπέτρινες βρύσες με γάργαρα νερά. Από τη Βαρβίτσα καταγόταν ο πρωτοκλέφτης του Μοριά Καπετάν Ζαχαριάς. Και όχι μόνον αυτός. Το χωριό έχει μακρά παράδοση και στην... παραγωγή πολιτικών. Εδώ γεννήθηκε ο Μιλτιάδης Βαρβιτσιώτης, βουλευτής του Λαϊκού Κόμματος την περίοδο 1946 - 1950. Ο γιος του, Ιωάννης Βαρβιτσιώτης εκλεγόταν επί σειρά ετών βουλευτής με τη Νέα Δημοκρατία και διετέλεσε υπουργός και ευρωβουλευτής. Τρίτη γενιά τώρα ο εγγονός Μιλτιάδης Βαρβιτσιώτης, τέως Υφυπουργός Εξωτερικών.

Συνεχίζουμε τώρα για ακόμη 5 χλμ. ώσπου μπαίνουμε στο χωριό Καρυές, ένα από τα μεγαλύτερα και πιο ζωντανά χωριά του Πάρνωνα. Ο Παυσανίας έλεγε "Το χωρίον, αι Κάρυαι, Αρτέμιδος και Νυμφών εστί".

Οι Καρυές είναι το βορειότερο χωριό της Λακωνίας. Έχουν 920 μ. υψόμετρο και πληθυσμό 700 περίπου μόνιμων κατοίκων. Το χωριό μέχρι και το 1930 λεγόταν Αράχωβα, οπότε μετονομάστηκε σε Καρυές, όνομα που οφείλεται προφανώς στις καρυδιές. Γύρω από το χωριό υπάρχουν άφθονες καρυδιές και αμέτρητες καστανιές. Οι Καρυές διαθέτουν πολλούς ξενώνες, αρκετές ταβέρνες και διάφορα άλλα καταστήματα για την εξυπηρέτηση των ντόπιων αλλά και των επισκεπτών.



Οι Καρυάτιδες στην...πατρίδα τους, τις Καρυές Λακωνίας


Αν βρεθούμε στις Καρυές, έστω και περαστικοί, αξίζει τον κόπο να επισκεφθούμε τις Καρυάτιδες, ένα ακριβές αντίγραφο του διάσημου σε όλη την υφήλιο μνημείου που βρίσκεται έξω από το Ερέχθειο της Ακροπόλεως των Αθηνών. Θα θαυμάσουμε επίσης και το γραφικό πέτρινο ρολόι, που χτίστηκε το 1930. Θα πάμε ακόμη και στο ναό της Παναγίας, έξω από τον οποίο θα βρούμε 4 τεράστια πλατάνια, αληθινά μνημεία της φύσης. Λέγεται δε ότι τα πλατάνια αυτά τα φύτεψε ο Μενέλαος!

Όσοι αγαπούν το κρασί, μπορούν να πεταχτούν λίγο πιο έξω από το χωριό, όπου βρίσκεται το "Κτήμα Διαμαντούρου". Πρόκειται για επισκέψιμο οινοποιείο που εμφιαλώνει το λευκό "Καρυάτικο" (από ροδίτη και μοσχοφίλερο), το ροζέ "Καρυάτικο" (από ροδίτη, μοσχοφίλερο και syrah) και το ερυθρό "Καρυάτικο" (από cabernet sauvignon και merlot). Τηλ. 2731095181.

Όσοι πάλι θέλουν ως σουβενίρ κάποιο χειροποίητο ξυλόγλυπτο αντικείμενο πρέπει να αναζητήσουν τον κο Γιάννη Γουδέ.

Ήδη έχουμε κάνει το γύρο του Πάρνωνα, οπότε από τις Καρυές έχουμε δύο επιλογές: ή να πάρουμε το δρόμο που βγάζει σε 6 χλμ. στον Άγ. Πέτρο ή να πάρουμε το δρόμο που σε 13 χλμ. θα μας βγάλει στην παλιά εθνική οδό Τριπόλεως - Σπάρτης. Από κει θέλουμε ακόμη 24 χλμ. ως την Τρίπολη.

Κλείνοντας πρέπει να υπογραμμίσουμε ότι από όλες τις διαδρομές που περιγράψαμε βενζινάδικο δεν πρόκειται να βρούμε πουθενά, παρά μόνο στον Άγιο Πέτρο και στο Γεράκι. Θέλει δηλαδή λίγο προσοχή να μην την πατήσουμε.


Συμπερασματικά ο Πάρνωνας είναι ένα από τα ωραιότερα ελληνικά βουνά. Διαθέτει πυκνή δασοκάλυψη, πλούσια χλωρίδα, πολυσύνθετη πανίδα, πηγές, ρεματιές, καταρράκτες, σπήλαια, φαράγγια, κάστρα, μοναστήρια, ξωκκλήσια, γραφικούς παραδοσιακούς οικισμούς και αμέτρητες ανεξερεύνητες γωνιές. Πληγώθηκε βέβαια σε κάποια σημεία από τις πυρκαγιές του 2007, αξίζει όμως σίγουρα να του αφιερώσουμε μερικές μέρες για να τον απολαύσουμε με όλες μας τις αισθήσεις!

Πηγή